Ataki tężyczki jawnej są powszechnie znane, a napady tężyczkowe są łatwe do rozpoznania, o tyle tężyczkę utajoną (spazmofilię) wykrywa się zazwyczaj przypadkowo. Często u ludzi na pozór zdrowych, lub też podających skargi na bardzo nietypowe dolegliwości ze strony różnych narządów i układów ciała.
Tężyczka jawna
Napad przebiega w sposób charakterystyczny zaczynając się zwykle od uczucia mrowienia w opuszkach palców rąk i wokół ust. Następnie dochodzi do wystąpienia wzmożonego napięcia w mięśniach twarzy i kończyn oraz ich przykurczu. Najwcześniej skurcze mięśniowe pojawiają się w obrębie mięśni kłębu kciuka z silnym jego przywiedzeniem, co nadaje dłoni kształt „ręki położnika”.
Atakowi tężyczki jawnej towarzyszy często niepokój, silny lęk, pobudzenie psychiczne, hiperwentylacja. Niekiedy dochodzi nawet do utraty przytomności z towarzyszącymi drgawkami. Są to wprawdzie sytuacje rzadkie, ale niebezpieczne dla pacjenta i zawsze wymagające różnicowania z padaczką.
Innym objawem mogącym stanowić zagrożenie życia chorego podczas ataku tężyczki jest kurcz mięśni głośni.
W okresach pomiędzy napadami tężyczki pacjenci zwykle skarżą się na: niepokój, rozdrażnienie, uczucie stałego znużenia, zaburzenia pamięci, trudności w koncentracji uwagi, bezsenność, ogólne osłabienie.
Jeżeli atak tężyczki jawnej przebiega bez skurczu głośni, utraty przytomności i drgawek to pierwsze, co musimy zrobić to uspokoić pacjenta. Należy polecić mu spokojnie (nie głęboko) oddychać do papierowej torebki, podać preparat wapnia musującego do wypicia i najlepiej lek z grupy krótko działających benzodiazepin.
Jeżeli natomiast widzimy, że chory zaczyna się dusić, ma nasilone skurcze mięśni, traci przytomność ma drgawki należy bezwzględnie położyć go w pozycji bezpiecznej, zapewnić drożność dróg oddechowych, wezwać karetkę pogotowia. Chory taki wymaga natychmiastowej opieki szpitalnej. Takie sytuacje zdarzają się niezmiernie rzadko, ale rodzina chorych na tężyczkę jawną zawsze powinna być na nieprzygotowana i odpowiednio poinstruowana.
W odróżnieniu od tężyczki jawnej, tężyczka utajona przebiega skrycie objawiając się w sposób niecharakterystyczny, a rozpoznaje się ją zwykle przypadkowo. Nie istnieje, bowiem żaden patognomoniczny objaw, na podstawie, którego można by z dużym prawdopodobieństwem rozpoznać spazmofilię. Niekiedy nawet tężyczka jest główną przyczyną utraty aktywności zawodowej. Dolegliwości te zwłaszcza w połączeniu z uczuciem ciągłego mrowienia w obrębie twarzy i kończyn traktowane są zazwyczaj mylnie, jako nerwica.
– centralne (wzmożone napięcie nerwowe, napadowe zasłabnięcia, bezsenność, obniżenie nastroju, męczliwość),
– obwodowe (skurcze mięśni, drętwienia i mrowienia kończyn, parestezje),
– wegetatywne (bóle w okolicy przedsercowej, kołatania serca, opasujące bóle w klatce piersiowej i jamie brzusznej, wzdęcia, kolki, zaburzenia naczynioruchowe w obrębie kończyn),
– neurologiczne (objaw Chwostka, objaw Trousseau, wygórowane odruchy ścięgniste),
– elektrofizjologiczne (obraz spontanicznych wyładowań wieloiglicowych potencjałów).
Jednak i ten rodzaj tężyczki, choć dużo łagodniejszy w swym przebiegu nastręcza chorym wielu problemów. Pacjenci chorujący na tężyczkę utajoną pomiędzy objawami międzynapadowymi spójnymi z objawami w tężyczce jawnej, miewają również napady paniki. Może nie są one tak spektakularne i niebezpieczne jak w tężyczce jawnej, ale nierzadko kończą się hospitalizacją chorego w ramach SOR.
W przebiegu napadu mogą zdarzyć się zasłabnięcia, lecz rzadko dochodzi do utraty przytomności. Pacjenci z tężyczką utajoną źle czują się w pomieszczeniach zamkniętych, zaludnionych, z dużą ilością bodźców świetlnych (kino, samolot, metro, hipermarket).
Przede wszystkim się uspokoić, nazwać przed samym sobą „atak” i przypomnieć sobie co trzeba zrobić. Następnie wziąć preparat magnezu najlepiej rozpuszczalny w wodzie lub na języku czy śluzówkach jamy ustnej. Jeżeli konieczne przyjąć lek z grupy benzodiazepin krótko działających (tę kwestię należy przedyskutować ze swoim lekarzem prowadzącym). Cały czas staramy się spokojnie (nie głęboko) oddychać do torebki. Należy pamiętać, że wszystkie w/w procedury należy wykonać jak najwcześniej to możliwe. Rozwinięty atak paniki nie łatwo jest opanować i zwykle kończy się to hospitalizacją w SOR.
Prawidłowe leczenie zarówno tężyczki jawnej jak i utajonej powinno chronić chorego przed atakami tężyczkowymi. Jednak powinniśmy sobie zdawać sprawę, że samo leczenie farmakologiczne, choć niezbędne nie wystarczy do wyhamowania nadpobudliwości nerwowo-mięśniowej. Pacjent powinien potrafić sobie radzić w różnych nawet trudnych dla niego sytuacjach. Dlatego zachęcam do korzystania z pomocy psychologicznej, nauki radzenia sobie ze stresem i innych technik relaksacyjnych.
